Het rommelt in Argentinië. De amnestie die de nieuwe president Mauricio Macri afkondigde voor alle betrokkenen bij de mega-kapitaalsvlucht die het land in de pesocrisis stortte, oogst veel kritiek. Ook de schoonvader van de Nederlandse koning kan met deze amnestie opgelucht ademhalen, want Jorge Zorreguieta was directeur én klant van de grootste witwasbank. Critici vermoeden de hand van Máxima, die in februari een treffen had met Macri in Zwitserland en wier zus Inés een omstreden topfunctie bij de nieuwe president kreeg.
Tekst: René Zwaap
Het recente besluit van de Argentijnse president Mauricio Macri om amnestie te verlenen aan alle betrokkenen bij de megakapitaalsvlucht via offshore belastingparadijzen die het land van de pampa’s rond 2000 met de peso-crisis aan de bedelstaf bracht, was ook goed nieuws voor de familie Zorreguieta. Niet alleen was Jorge Zorreguieta als directeur van de witwasbank Banco República in de jaren ‘90 een van de meest prominente hoofdrolspelers van deze Panama Papers-affaire avant la lettre, ook als particuliere rekeninghouder werd de vader van de Nederlandse koningin in verband gebracht met deze mega-belastingontwijkingsoperatie. Volgens een schatting van een onderzoekscomité onder leiding van de Amerikaanse senator Carl Levin werd daarmee voor 10 miljard dollar aan de Argentijnse economie onttrokken.
Vervloekte kluisjes
In 2001 publiceerden drie Argentijnse tijdschriften – La Revista XXIII, Ámbito Financiero en Seprin – een lijst met namen veelal hooggeplaatste Argentijnen uit de kringen rond ex-dictator Jorge Videale die privé gebruik hadden gemaakt van de fiscale vluchtroute die via de Banco República en de daaraan verbonden offshorebank Federal Bank en de Mercado Abierto Bank op de Kaaimaneilanden naar de Amerikaanse Citibank liep. De naam van Jorge H. Zorreguieta (in de lijst abusievelijk ‘Sorreguieta’ genoemd) en zijn dochter Dolores prijkten prominent op deze lijst die bekend zou worden als de ‘malditas cajas’, de vervloekte kluisjes
Witwasstation
Jorge Zorreguieta was in de jaren negentig directeur van de Banco República, die in handen was van de Argentijnse mediamagnaat Raul Moneta. Zowel de commissie Levin van de Amerikaanse senaat als een Argentijnse parlementaire onderzoekscommissie onder leiding van politica Elisa Carrió wezen deze bank aan als witwasstation van onder meer het beruchte Juarez-drugskartel uit Mexico en als kanaal voor omkopingen in het Argentijnse bedrijfsleven. De bank stond ook in verband met illegale wapenleveranties aan onder meer Kroatië en Ecuador in de jaren ‘90. De Banco República pompte in die jaren voor niet minder dan 10 miljard dollar van Buenos Aires naar rekeningen van spookmaatschappijen in belastingparadijzen als de Kaaimaneilanden, Bermuda en de Nederlandse Antillen, waarna het witgewassen en wel werd gestort op parallelle rekeningen van de cliënten bij de Amerikaanse Citibank.
Vip-bank
De Banco República was een exclusieve handelsbank met slechts één kantoor en stond bekend als een ‘Vip-bank’. De exclusieve clientèle telde de nodige leden van de gewezen Argentijnse junta. Zij konden via de bank hun geld witwassen dat ze hadden verdiend aan de privatisering van de Argentijnse staatsbedrijven, met name in de telecom. Het was een vorm van kapitaalvlucht die een belangrijke factor was in de Argentijnse pesocrisis, die het rijkste land van Zuid-Amerika rond 2000 aan de bedelstaf bracht. Ook tientallen miljoenen aan drugsgeld en winsten uit illegale wapenhandel zouden via deze constructie zijn witgewassen, terwijl er ook het nodige smeergeld tussen zat van bijvoorbeeld de Amerikaanse computergigant IBM en het Spaanse Telefónica, die zich langs deze weg inkochten in de Argentijnse markt.
De Argentijnse rechtbank startte een onderzoek naar de praktijken van de Banco República en de Mercado Abierto Bank van zakenman Aldo Luis Ducler. als ook naar de daaraan verbonden offshorebank Federal Bank, eveneens in handen van Raul Moneta. Dat onderzoek liep, zoals te verwachten, hopeloos vast.
Bijrol voor Máxima
Ook dochter Máxima had een bijrol in het witwasdrama die nadere aandacht verdient. Máxima werkte tijdens haar studie economie bij Mercado Abierto S.A., waar zij volgens de officiële opgave van de Rijksvoorlichtingsdienst onderzoek deed naar op ‘de financiële markt gerichte software’. Verontrustend: de genoemde onderzoekscommissie van het Argentijnse parlement stelt dat het Mercado Abierto-concern (en dan vooral de Mercado Abierto Bank op de Kaaimaneilanden) juist door middel van geavanceerde software-programma’s in staat was om miljarden aan zwart geld door te pompen.
Rijksvoorlichtingsdienst
In hun in 2009 verschenen boek ‘Máxima, de Argentijnse jaren’ gingen de Argentijnse journalisten Alvarez Guerrero en Soledad Ferrari nader in op de avonturen van de huidige Nederlandse koningin bij de Mercado Abierto. Zij vonden een document van de Argentijnse arbeidsinspectie waaruit bleek dat Maxima niet van 1990 tot 1992 bij Mercado Abierto had gewerkt, zoals de Rijksvoorlichtingsdienst meldde in het officiële cv, maar van 1991 tot 1993. Een futiel verschil op het eerste gezicht, ware het niet dat de geuite beschuldigingen tegen Mercado Abierto het jaar 1993 noemden als de start van het grote witwassen. Dankzij het cv van de RVD kon Máxima dus uit de wind worden gehouden en de RVD zette dan ook alle kanonnen in stelling om het boek van het Argentijnse journalistenduo in diskrediet te brengen, daarbij gesteund door bijvoorbeeld Albert Verlinde, die tijdens een uitzending van RTL Boulevard de kijkers opriep het boek van de Argentijnen te boycotten. Hoe het ook zij, nooit werd de kwestie opgepikt door de grote Nederlandse media.
Dreigementen
Feitelijk doet het dispuut tussen de journalisten en de RVD er helemaal niet toe, want zoals Carrió al had aangegeven werd er ook anno 1992 al duchtig witgewassen in de monetaire Bermudadriehoek tussen de Banco República, de Mercado Abierto en de Federal Bank. Het in diskrediet brengen van het Argentijnse reportersduo bracht wel het gewenste resultaat: Máxima kon haar zegetocht ongestoord voortzetten. Hetgeen ook weer opmerkelijk mag worden genoemd. Het zeiltochtje van Mabel op de boot van hasjkoning Klaas Bruinsma kostte haar echtgenoot wijlen prins Friso indertijd de aanspraken op het koningschap, maar stond in geen enkele verhouding tot het kaliber politieke gangsterdom dat zich rond de Mercado Abierto en de Banco República had verzameld. Als Friso en Mabel op gezag van premier Balkenende moesten accepteren dat hun huwelijk nooit de goedkeuring van het parlement zou kunnen wegdragen, dan hadden Willem-Alexander en zijn bruid zeker ook dezelfde prijs moeten betalen voor hun liefde.
Criminele organisatie
De ondergang van de Banco República, die in 1999 als een zeepbel uiteenspatte, was onderwerp van onderzoek door rechter Canicoba Corral. De verdenkingen luidden dat de Banco República een onwettige vereniging (asociación ilícita) was met als oogmerk het witwassen van geld. Andere aandachtspunten waren fraude en belastingontduiking. De bestuurders van Banco República zouden hebben gelogen tegen de Centrale Bank van Argentinië door te verzwijgen dat de Federal Bank op de Bahama’s onderdeel was van dezelfde Grupo Moneta die eigenaar was van de Banco República. Dat was een economisch delict van mega-proporties. Volgens de Argentijnse aanklager Geraldo Pollicita, die het gerechtelijk vooronderzoek tegen Banco República leidde, bestonden er aanwijzingen dat binnen de bank ‘een criminele vereniging actief was met als doel het beschadigen van de nationale belangen van de Centrale Bank van Argentinië’. Toch verzandde de rechtsgang. Eind 2005 klaagde de Centrale Bank van Argentinië dat er sprake was van een ‘doelbewuste vertraging van justitie’ als het ging om het onderzoek naar de wegen van Banco República.
Bijzondere status
Volgen de Argentijnse auteur, politicus en ex-belastinginspecteur Luis Balaguer, die in 2003 het boek ‘Citibank VS Argentina’ het licht deed zien over wat ‘het grootste witwasschandaal aller tijden’ wordt genoemd, is het feit dat Jorge Zorreguieta wegkwam met zijn betrokkenheid te danken aan de grote corruptie binnen de Argentijnse rechterlijke macht en aan de bijzondere status van vader van de Koningin van Nederland. Balaguer stond de Amerikaanse senaatscommissie van Carl Levin bij toen deze in 2001 het Argentijnse witwastraject onderzocht. Luis Balaguer: ‘Zorreguieta bleef buiten schot vanwege de zeer hoge corruptie onder de Argentijnse rechters. Geen enkele aanklager of rechter ondernam actie nadat de Amerikaanse onderzoekscommissie van senator Carl Levin de verzamelde bewijzen tegen Banco República naar Argentinië had gestuurd. Die senaatscommissie had geconcludeerd dat Citibank witwasoperaties van de Federal Bank en Banco República mogelijk heeft gemaakt in de tijd dat Jorge Zorreguieta daar in het bestuur zat. Daarbij zaten inbegrepen bewijzen dat de Federal Bank en Banco República geld witwasten uit drugshandel, geld dat via deze banken Argentinië was binnengekomen.’
‘Grof schandaal’
Naar vertrouwd recept waste Jorge Zorreguieta zijn handen in onschuld over zijn tijd bij Banco República. In een interview met het Argntijnse tijdschrift Gente van 10 april 2001 verklaarde hij: ‘Dat men me beschuldigt van het witwassen van geld is een grof schandaal. Ik zat in de leiding van de Banco República, van Raúl Moneta, dat is waar. Ik begon in 1992 en ging weg in 1994. Dat is zeven jaar geleden! Veel eerder dan dat de Federal Bank in zicht kwam. Ik heb nooit witwasoperaties gezien. Als ze er al waren – iets wat ik betwijfel – moeten die zich in de periode 1998-1999 hebben afgespeeld.’
‘Pure leugens’, meent Luis Balaguer: ‘Uit verklaring nummer 63.732 van de Inspección General de Justicia de la República Argentina blijkt zonneklaar dat Zorreguieta van 1986 tot 1996 lid was van het bestuur van Banco República, en niet van 1992 tot 1994, zoals hij in het interview zegt. Met andere woorden: Zorreguieta maakte wel degelijk deel uit van de top van Banco República toen deze in maart 1992 de Federal Bank oprichtte, en ook in november 1992, toen de witwasoperaties via de rekening van de Citibank begonnen. Dat hij nog tot 1996 aanbleef, impliceert dat Zorreguieta vier jaar lang direct bestuursverantwoordelijkheid droeg voor deze praktijken. Zorreguieta bekleedde al die tijd als stemhebbend lid van de Banco República een niet te onderschatten functie’.
‘Voor mij bestaat er geen twijfel dat Zorreguieta zich schuldig heeft gemaakt aan economische delicten’, vervolgt Balaguer. ‘Maar hij geniet hoge steun, zeker nu hij direct gelieerd is aan het Nederlandse vorstenhuis.’
Amnestie
De amnestie die de nieuwe president Mauricio Macri nu heeft afgekondigd – met als contraprestatie de herfinanciering van de pensioenen die als gevolg van de kapitaalvlucht tot niets waren verdampt omdat de reserves van de Argentijnse banken waren leeggezogen – betekent voor de Zorreguieta’s weer een hele zorg minder.
Topfunctie voor zus
De banden tussen Máxima en Macri zijn sowieso harmonieus te noemen, zo blijkt uit een bericht van de populaire Argentijnse nieuwssite En Orsai, dat meldt dat Inés Zorreguieta, de jongere zus van Máxima, een hoge functie heeft gekregen bij president Macri’s Dirección General de Administración de la Secretaría Ejecutiva del Consejo Nacional de Coordinación de Políticas
Sociales de la Presidencia de la Nación. Volgens En Orsai is de benoeming opvallend
omdat Inés op generlei wijze voldoet aan eisen die de zware functie aan haar opleiding zou moeten stellen: ze beschikt niet over de vereiste academische opleiding en ook de vereiste werkervaring
ontbreekt, reden waarom Macri haar binnen moest halen met een speciale ontheffing. Inés was voorheen werkzaam bij de Verenigde Naties in Panama, maar die post moest ze snel verlaten vanwege ‘klachten van mentale aard’. Ze zou twee jaar in een kliniek zijn opgenomen voor
behandeling van een eetstoornis. En Orsai: ‘Deze benoeming is slecht gevallen bij de Argentijnen, vooral bij de aanhang van Kirchner [de vorige president van het land,], die vermoedt dat Máxima achter de verkiezing van Macri zit’.
Begin dit jaar had Máxima samen met premier Rutte een ontmoeting met het Argentijnse presidentiële paar tijdens het World Economic Forum in het Zwitserse Davos. Foto’s van die ontmoeting in de Argentijnse bladen van het innige samenzijn van Máxima, Macri en diens echtgenote Juliana Awada gaven in Argentinië lucht aan de theorie dat de koningin van Nederland
een rol had gespeeld bij de komeetachtige opkomst van Mauricio Macri, de liberale Messias van de economische wederopstanding van Argentinië, volgens zijn critici echter ook de brenger van een moreel bankroet.
Zorreguieta’s mentor was lid van Bernhards 1001-club Martinez de Hoz
De schoonvader van de koning kwam vermoedelijk via het netwerk van zijn beschermheer José Martinez de Hoz in de directie van de Banco República terecht. Jorge Zorreguieta was minister van Landbouw op het ministerie van Economische Zaken tijdens de dictatuur van Jorge Videla, en daarmee was hij de tweede man onder Martinez de Hoz, die minister was. De enkele jaren geleden overleden oligarch gold als de geestelijke aartsvader van het economische beleid van de Argentijnse junta van Videla. Martinez de Hoz beschikte bij leven over een miljoen hectare privégrond en kende prins Bernhard lang voordat de Zorreguieta’s ten paleize mochten verschijnen. Op grond van zijn overweldigende rijkdom was hij namelijk uitverkoren toe te treden tot de 1001-Club, een exclusief gezelschap dat Bernhard in 1971 had opgericht om te fungeren als donor van het Wereldnatuurfonds.
Naspeuringen van de Duitse filmer en auteur Wilfried Huismann, die in 2012 een boek over de schaduwzijden van het WNF publiceerde onder de titel ‘Schwarzbuch WWF’, leren dat Martinez de Hoz als nummer 572 op de ledenlijst van de 1001-club prijkte. Voor de hand ligt dan ook dat hij de brug vormde tussen de Oranjes en de Zorreguieta’s.
Jachtvriend
Martinez de Hoz was niet alleen de politieke mentor maar ook een boezemvriend van Jorge Zorreguieta, met wie hij in de betere jaren gaarne op jacht op groot wild mocht gaan. Voor zijn persoonlijke betrokkenheid bij de dictatuur, die tijdens de Argentijnse ‘Vuile oorlog’ aan meer dan 30.000 mensen het leven heeft gekost, werd Martinez de Hoz in 2010 in preventieve hechtenis in zijn eigen huis geplaatst, maar hij stierf op tijd om verder justitieel ongemak te ontlopen.
René Zwaap is hoofdredacteur van De Republikein, tijdschrift voor de betrokken burger [www.rotestsite.nl]