Oud-burgemeester van Amsterdam Ed van Thijn (PvdA) maakte zich sterk voor de rehabilitatie van Mabel van Oranje, zo onthult Willem van Bennekom in zijn biografie Ed van Thijn: Leven als opdracht.
Dat Mabel van Oranje nog een appeltje te schillen heeft met oud-premier Balkenende was al langer duidelijk.Ze heeft het nooit kunnen verkroppen dat premier Balkenende indertijd weigerde een Goedkeuringswet in te dienen voor haar huwelijk met Prins Friso. Dit op grond van de ‘onjuiste informatie’ die Mabel zou hebben verteld over haar relatie met drugsbaas Klaas Bruinsma. Friso kwam voor de keuze te staan: ‘de troon of het meisje’. Dus verloor Friso zijn plek in het Koninklijk Huis toen hij met Mabel trouwde. In 2007 kwam het paar in het nieuws toen bekend werd dat zij vanuit paleis Huis ten Bosch een uitspraak van Balkenende over de affaire op eigen houtje hadden gewijzigd in de Engelstalige Wikipedia. Balkenende had het nu niet meer over ‘onjuiste’ informatie maar ‘onvolledige’. Mabel moest diep door het stof.
Uit de biografie Ed van Thijn: leven als opdracht van Willem van Bennekom blijkt dat het daarmee voor Mabel nog niet gedaan was. De voormalige burgemeester van Amsterdam leerde Mabel Wisse Smit kennen tijdens zijn activiteit als verkiezingswaarnemer namens de Verenigde Naties in Bosnië in 1996. In een café werd hij bestormd door een ‘uitbundig-enthousiaste, attractief blonde dame’ die hem ‘hartstochtelijk’ begroette. Mabel stelde zichzelf voor als directeur van de European Action Council for Peace in the Balkans. Van Thijn maakte ook kennis met haar vriend Mohamed Sacirbey, de vertegenwoordiger van de Bosnische Federatie bij de VN. ‘Het werd het begin van een overdonderende avond,’ aldus Van Thijn.
Als een blok gevallen
Volgens biograaf van Bennekom viel Van Thijn ‘als een blok’ voor Mabel. Al werd hij wat ongemakkelijk toen ze plotseling voor deur van zijn kantoor in Sarajevo stond om hem te doordringen van de ernst van zijn werk als verkiezingscontroleur namens de VN. De kennismaking verdiepte zich toen Van Thijn werd uitgenodigd voor Mabels verjaardagsfeest in haar ‘stamkroeg’ in Sarajevo. ‘In haar zwarte, afkledende, diep uitgesneden japon’ zag ze er prachtig uit’, noteerde Van Thijn.
Een kleine tien jaar later, op 6 februari 2004, stond Mabel weer bij Van Thijn op de stoep, nu in Amsterdam, inmiddels als de verloofde van prins Friso. Het was enkele maanden na de scoop van Peter R. de Vries over Mabels relatie met hasjkoning Bruinsma. Van Bennekom: ‘Hoewel de aanstaande echtelieden zich ermee hadden verzoend dat er geen goedkeuringswet bij het parlement was ingediend, waren ze nog altijd ongelukkig met de manier waarop ze toen waren behandeld. Met name door premier Jan Peter Balkenende. Het was niet eerlijk geweest. Inderdaad had Mabel de premier onvolledig geïnformeerd over de aard en de duur van haar omgang met de vermoorde drugshandelaar Klaas Bruinsma, en natuurlijk had Friso ten onrechte niet ingegrepen, maar was wat Mabel had gezegd, hoe onvolledig het aanvankelijk ook geweest was, ook onjuist? Nee, vonden de verloofden. In zijn kennelijke haast om tot een besluit te komen had de premier hun in de beslissende fase bovendien nauwelijks gelegenheid tot wederhoor geboden.’
Balkenende had geweten dat Mabel niet dé vriendin van Bruinsma was geweest, vertelde Mabel. Hij had zelfs geweten wie het wel was: Ottolien Lels, een vriendin van Mabel. Maar had de AIVD ooit serieus met deze Ottolien gesproken? Ze vroeg Van Thijn was of hij haar rehabilitatie op zich wilde nemen. Ook twee andere vertrouwenspersonen waren ingeschakeld. Die waren echter tot het advies gekomen de zaak te laten rusten. In hun taxatie zou hernieuwde aandacht werken als een boemerang.
Van Thijn zette zich aan de zaak. ‘Het kwam tot verschillende vervolggesprekken waarbij “de feiten” beetje bij beetje verder werden uitgediept en steeds bleek hoe diep de frustratie bij Friso en Mabel nog zat’, schrijft Van Bennekom. ‘Van Thijn wist dat het ingewikkeld zou worden – en probeerde geen valse verwachtingen te wekken. Wat hem uiteindelijk voor ogen kwam te staan, was niet zozeer een parlementair onderzoek als wel een nuchter feitenoverzicht in een serieuze krant of een opinieblad’.
Ottolien Lels
In december 2012 had Van Thijn een lang gesprek met Ottolien Lels, het echte vriendinnetje van Bruinsma. Ze bevestigde hem wat ze ook al eerder had gezegd, dat niet Mabel maar zijzelf de vriendin was geweest. ‘Het was de wetenschap dat er in Den Haag iets niet had gedeugd,’ zegt Van Thijn in het boek. Maar het lukte hem niet daar een goede vorm voor te vinden. Tot zijn grote frustratie.
Inmiddels is Friso gestorven en Van Thijn werd getroffen door een ziekte die hem in een rolstoel deed belanden. Mabel zoekt hem nog regelmatig op, aldus de biograaf. ‘Zijn enige troost is dat zij hem inmiddels heeft gezegd het besluit om “ermee te stoppen” te kunnen billijken. Haar vasthoudendheid, zegt Van Thijn, vloeide voort uit de opvatting dat ze in het belang van haar kinderen alles moest hebben gedaan om haar naam te zuiveren. Dat de inspanningen nergens toe hebben geleid – Mabel kan er volgens Van Thijn inmiddels mee leven’.
Ed van Thijn: leven als opdracht, geschreven door Willem van Bennekom, verscheen bij uitgeverij Boom.