Op koningsdag moesten u en ik op het afgesproken tijdstip uit het raam hangen of in de deur staan om uit volle borst ons volkslied te zingen. Was het plan. Zouden we de response mogen opvatten als een niet-bindend referendum over de populariteit van ons vorstenhuis? Dan bleek die kleiner dan Oranjegezinden gewoon zijn te beweren. Maar zelfs als het een wél bindend referendum was, zouden de bestuurlijke lakeien de uitslag weglachen.
Ik heb een Engelse vrouw die niet koningsgezind is, maar het Britse volkslied wel het mooiste op aarde vindt. Geen voldoende reden om haar daarvoor weg te doen, vind ik.
Het majestueuze van het Engelse volkslied is dat het dat van ons melodisch naar de kroon steekt. Wat de tekst betreft is het een gelijkspel; het een is net zo onbenullig als het ander. Dat van ons kent u ongetwijfeld uit uw hoofd. Het Britse wellicht niet.’God bless our noble king’, luidt de eerste zin ervan. Dat is een klap in het gezicht van ongelovigen. Maar ongelovigen telden in de tijd dat het populair werd (zo rond 1745) niet mee en mochten eigenlijk niet eens volwaardig bestaan. Ook als ze van het verkeerde kerkgenootschap waren, want dat viel ook onder ongelovig zijn.
Over de oorsprong van het Britse volkslied is veel geschreven. Het is zeker dat het al bestond jaren voordat Händel het schreef. Dat klinkt gek, maar in die tijd was het gebruikelijk om bestaande liedjes om te bouwen tot een nieuwe compositie. Wie de basis van het Britse volkslied schreef wordt betwist, want succes heeft vele vaders en moeders. De leukste en aan populariteit winnende theorie is dat het Engelse volkslied gebaseerd is op een Frans muziekje.
Dat zit zo.
Lodewijk de veertiende had een fistel in zijn anus, die hem gruwelijk veel pijn deed en waardoor hij niet meer zitten kon. Hij gaf een hofarts – die zoals gebruikelijk in die tijd vooreerst kapper was – de opdracht een operatie te bedenken om zijn anus fistelvrij te maken. Zo’n operatie bestond namelijk niet. Deze kapper experimenteerde een half jaar op personen die geen blauw bloed bezaten en opereerde daarna de koning pas. Ook zonder verdoving. Na drie uur was hij klaar en een maand later bleek de operatie volledig geslaagd; de koning kon zijn achterwerk weer zonder terughoudendheid gebruiken.
De Franse hofcomponist Jean-Baptiste Lully componeerde een plechtig muziekstuk ter ere van deze succesvolle medische ingreep, dat een paar keer aan het hof werd uitgevoerd en vervolgens snel vergeten werd. Want elke keer als het uitgevoerd werd, voelde de koning naast opluchting ook zijn anuspijn weer. Händel, die graag in muziekarchieven snuffelde om inspiratie op te doen, kreeg dat muziekstuk tientallen jaren later, toen hij aan het Franse hof verbleef, onder ogen en bewerkte het tot het Engelse volkslied. Let wel, niemand in Engeland kende het origineel.
Toen mijn vrouw dat Engelse volkslied onlangs neuriede bracht ik haar in herinnering dat het oorspronkelijk een lied was ter ere van een pijnloze stoelgang van de Franse Zonnekoning. ‘Maar dit schijtlied is heel wat mooier dan dat van jullie’, zei ze. Dat klopt dan wel weer.
Henk Westbroek is zanger, liedjesschrijver, muziekproducent, radio- en televisiepresentator, ex-politicus en bovenal een uitgesproken republikein.